پوشش سقفهای شیبدار

پوشش سقفهای شیبدار

14-1-1 گستره و دامنه كاربرد پوششها

در ساختمانهاي صنعتي، آشيانه هواپيما، انبارهاي بزرگ و ساير ابنيه مشابه كه معمولاً دهانه بين ستونها و ديوارها از حد معمول بيشتر است، به منظور احتراز از كاربرد تيرهاي بتني و آهني سنگين، از سقفهاي شيبدار استفاده مي‌كنند. علاوه بر موارد فوق در مواقعي كه سقف ساختمان مورد استفاده طبقات بعدي قرار نمي‌گيرد، ممكن است به دلايل گوناگون از اين نوع سقف استفاده شود. در مناطق سردسير و كنار دريا كه نزول برف و باران زياد است، اجراي اين سقف باعث مي‌شود كه برف و باران به راحتي از لوله ناودان يا لبه سقف به خارج ريخته و احتياج به برف‌روبي نداشته باشند. سقفهاي شيبدار در مقايسه با سقفهاي مسطح به مواظبت كمتري احتياج دارند و اجراي آنها از لحاظ اقتصادي مقرون به صرفه است. علاوه بر اينها در برخي از نقاط ممكنست ورقهاي پوششي به عنوان عايق رطوبت روي سقفهاي شيبدار بتني يا طاق ضربي قرار گيرند. در مورد اخير بيشتر از ورقهاي آزبست و سيمان استفاده مي‌شود.

14-1-2 طبقه‌بندي سقفهاي شيبدار و پوشش آنها

تقسيم‌بندي سقفهاي شيبدار از لحاظ سازه سقف، طرق شيب‌بندي و نوع پوشش روي خرپا به شرح زير است:

14-1-2-1 طبقه‌بندي با توجه به جنس مصالح سازه سقف

پوششهاي شيبدار معمولاً روي خرپاهاي فلزي يا چوبي قرار مي‌گيرند، علاوه بر خرپا در برخي از موارد ممكن است اين پوششها روي سقفهاي بتني شيبدار و يا طاق ضربي نيز قرار گيرند.

14-1-2-2 طبقه‌بندي با توجه به شيب‌بندي سقف

اين پوششها مي‌توانند با شيب يكطرفه[1]، دو طرفه و يا به صورت دندانه اره باشند كه نوع اخير بيشتر در كارخانجات و براي استفاده از نور كاربرد دارد. انواع ديگري نيز وجود دارد كه كمتر متداول بوده و از ذكر آنها خودداري مي‌شود.

14-1-2-3 طبقه‌بندي از لحاظ جنس پوشش

به طور كلي پوششهاي شيبدار مي‌توانند از انواع مصالح كه اهم آنها به شرح زير است، تشكيل شده باشند:

الف: پوششهاي پنبه كوهي و سيمان شامل ورقهاي موجدار، آردواز و توسكانا

ب: ورقهاي آلومينيوم يا موج سينوسي[2] يا ذوزنقه‌اي

پ: مهمترين ورقهاي فولادي شامل: ورقهاي فولادي گالوانيزه با موج ريز يا درشت سينوسي و ذوزنقه‌اي، ورقهاي فولادي گالوانيزه صاف، ورقهاي فولادي يا پوشش پلاستيك، ورقهاي تهيه شده با لعاب پخته، ورقهاي رنگ شده از قبيل ورقهاي موجدار با عايقهاي حرارتي، رطوبتي و بخاربند

ت: ورقهايي كه از آميختن قير و پنبه كوهي تهيه مي‌شوند.

ث: انواع پوششهاي چوبي

ج: پوششهاي سفالي

چ: پوشش با ورقهاي پلاستيكي شفاف

سازه سقفهاي شيبدار

همان طور كه در بند 14-1-2 توضيح داده شد، پوششهاي شيبدار معمولاً روي خرپا قرار مي‌گيرند و خرپا مي‌تواند فلزي يا چوبي باشد. علاوه بر آن در برخي از موارد اين پوششها روي سقفهاي بتني يا طاق ضربي نيز قرار مي‌گيرند. جزئيات اجرايي سقفهاي شيبدار به شرح زير است:

الف: خرپاي فلزي

خرپاي فلزي پس از ساخت، بايد به نحو مناسبي رنگ‌آميزي شود، همچنين بايد دقت نمود كه بال بالايي لايه‌هاي فلزي[1] در يك شيب و در يك صفحه فرضي قرار گيرند. فاصله لايه‌ها، بايد متناسب با ابعاد ورقها انتخاب شود. در سقفهاي با خرپاي فلزي، بايد خرپاها لااقل در يك طرف كاملاً به كلاف بتن‌آرمه بسته شوند، براي اين كار بايد قبلاً پيچهاي لازم براي اتصال در داخل كلاف بتني قرار داده شود.

ب: خرپاي چوبي

چوب مورد مصرف در خرپاهاي چوبي، بايد حداكثر ) 19%( رطوبت داشته باشد. اعضاي مختلف خرپاي چوبي در تمام نقاط اتصال بايد با پيچ و مهره و يا اسكوپهاي فولادي محكم به يكديگر بسته شوند (ميخ نمودن ساده اين اضلاع به يكديگر كافي نمي‌باشد). تمامي سطوحي كه با مصالح بنايي تماس دارند، بايد براي محافظت در مقابل رطوبت با قير، قطران يا مواد مناسب ديگري كه مورد تصويب دستگاه نظارت باشد، اندود گردند. در محل تماس خرپاي چوبي با مصالح بنايي يا بتن در تكيه‌گاهها بايد يك لايه مقواي قيراندود، نئوپرين و يا مصالح مشابه آن قرار داده شود. بايد امكان تهويه خرپاهاي چوبي فراهم باشد تا از پيدايش قارچ و ساير آفات چوب جلوگيري شود. جفت كردن قطعات مختلف خرپا، بايد با اصول فني صورت گيرد. ميخهاي لاپه بايد از تمام ضخامت لاپه گذشته و به مقدار لازم در عضو فوقاني[2] خرپا فرو روند. در ساختمانهاي چوبي كه در معرض برف و باران واقع مي‌شوند، بايد شكل خارجي بنا طوري باشد كه آب باران به سرعت جريان يافته و تخليه شود. خرپاهاي چوبي متوالي، بايد به وسيله اعضاي ضربدري در جهت عمود بر سطح خرپا با يكديگر مرتبط باشند.

پ: طاق ضربي

چنانچه سازه سقف شيبدار، طاق ضربي باشد و دستور خاصي به منظور آماده نمودن سطح سقف براي پوشش شيبدار صادر نشده باشد، مي‌توان به ترتيب زير عمل كرد: ابتدا قطعات كوچك واسطه از قبيل ناوداني، تيرآهن و قوطي را آماده كرده و روي تيرآهنهاي سقف ضربي جوش مي‌دهند و سپس پرلينها را روي قطعات پروفيل ياد شده، قرار داده و پوشش را اجرا مي‌نمايند.

ت: سقفهاي بتن‌آرمه شيبدار

اگر سازه سقف شيبدار، بتن‌آرمه باشد، معمولاً در موقع بتن‌ريزي گوه‌هاي چوبي به شكل هرم ناقص در نقاط معيني در دال سقف قرار مي‌دهند تا بعداً بتوان پروفيلهاي آهني را به گوه‌هاي مربوط، متصل و پوشش شيبدار را اجرا نمود. چنانچه گوه‌هاي مورد نظر نصب نشده و يا تدابير ديگري كه بتوان نسبت به نصب پروفيلها اقدام نمود، به عمل نيامده باشد و بخواهند با به كار بردن چكش فشنگي و صفحه فلزي رابط، پروفيلهاي آهني را نصب نمايند، بايد نحوه عمل و نوع فشنگ مورد استفاده به تصويب دستگاه نظارت برسد.

پوشش سقفهاي شيبدار

14-3-2-1 پوشش سقفهاي شيبدار با ورقهاي سيمان ـ پنبه نسوز[1]

الف: پوشش با ورقهاي موجدار

ورقهاي موجدار طوري روي هم قرار مي‌گيرند كه در جهت موج و در راستاي عمود بر آن همپوشاني لازم را داشته باشند، بنابراين، اين ورقها دو نوع همپوشاني دارند، همپوشاني در جهت موج و همپوشاني در راستاي عمود بر موج.

1- همپوشاني در جهت موج

تصوير افقي اين همپوشاني هميشه برابر 47 ميليمتر است كه اصطلاحاً به آن نيم موج مي‌گويند و به هيچ وجه تابع طول ورق، شيب، فاصله تيرريزي و ساير عوامل نمي‌باشد.

2- همپوشاني در راستاي عمود بر موج

اين همپوشاني تابع عوامل جوي و شيب سقف است و حداكثر آن 20 سانتيمتر و حداقل آن 10 سانتيمتر مي‌باشد. براي شيبهاي كمتر از (18%)، بايد خمير آب‌بندي[2] به كار برد. اين خمير بايد در مقابل عوامل جوي از قبيل گرماي شديد، يخبندان و گرد و غبار مقاومت زيادي داشته باشد. خمير مذكور را بايد به صورت نوار به فاصله 15 ميليمتر از حاشيه موج بالا رونده قرار داده و ورق بعدي را با فشار روي آن قرار دهند تا فاصله بين دو ورق كاملاً با خمير پر شود. محلي كه قرار است با خمير آب‌بندي شود، بايد از گرد و غبار كاملاً پاك شده و خشك باشد. در پوشش با شيب كم، حتي‌الامكان بايد از ورقهاي بزرگتر استفاده شود.

3- برش گوشه‌هاي ورقها

ورقهاي و موج سيمان ـ پنبه نسوز را به طريق برش گوشه‌ها نصب مي‌نمايند. اين روش به اين علت انتخاب شده كه در محل فصل مشترك چهار ورق گوشه، دو ورق وسط در يك سطح قرار گرفته و از به وجود آمدن چهار لايه ورق جلوگيري شود. گوشه ورقها را معمولاً با تيغه مخصوصي كه در نوك آن قطعه الماس مناسب جوش داده‌اند، برش مي‌دهند، علاوه بر آن با قيچي مخصوص برش نيز مي‌توان اين كار را انجام داد.

4- جهت نصب ورق

هميشه جهت نصب ورق بر خلاف وزش باد است. نصب هميشه از پايين‌ترين نقطه سقف در جهت عكس وزش باد (كه در هر منطقه بر پايه آمار و تجربيات موجود تعيين مي‌شود) انجام مي‌پذيرد.

5- گيره‌ها و وسايل نصب

گيره نصب متناسب با نيمرخ پروفيل لايه انتخاب مي‌شود. گيره را روي موجهاي 2 و 5 مي‌بندند و در ورقهاي بزرگ روي تير افقي وسط، بستن يك گيره كافي است. گيره‌ها را معمولاً از فولاد گالوانيزه به قطر 6 الي 8 ميليمتر انتخاب مي‌كنند. همراه هر گيره يك عدد مهره شش گوش، يك عدد واشر فلزي و يك عدد واشر قيري به كار برده مي‌شود. در خط‌الرأسها و محل برخورد دو شيب، معمولاً يك عدد تيزه[3] مناسب قرار داده مي‌شود.

6- متعلقات مربوط به ورقهاي موجدار

ورقهاي موجدار آزبست ـ سيمان علاوه بر تيزه، متعلقات ديگري مانند لبه موجدار، لبه دندانه‌دار، اتصال ديواري مستقيم، ورق براي عبور لوله، كلاهك چهار ضلعي و شش ضلعي و كناره ساده دارند كه هريك بايد در جاي خود نصب شوند. پيمانكار بايد كار نصب را به افراد متخصص و مجرب واگذار نمايد.

ب: پوشش با ورقهاي آردواز[4]

ورقهاي آردواز معمولاً به دو اندازه 60×30 و 30×20 سانتيمتر، توليد و به كار برده مي‌شوند. در نصب اين ورقها رعايت نكات زير ضروري است:

1- زيرسازي

زيرسازي ورقهاي آردواز بايد با چوب نراد خارجي (روسي يا مشابه) انجام گردد. بدين منظور ابتدا چهارتراشهاي چوبي را به عرض حدود 6 سانتيمتر و ارتفاع حدود 8 سانتيمتر و به فاصله مناسب به امتداد خط بزرگترين شيب سقف قرار مي‌دهند (اين فاصله‌ها را اگر در نقشه‌ها مشخص نشده باشد، مي‌توان حدود 90 الي 100 سانتيمتر در نظر گرفت). چهارتراشها را بسته به اينكه سازه سقف، فلزي، چوبي، طاق ضربي، و يا بتن‌آرمه باشد، به نحو مناسبي مطابق جزئيات مندرج در نقشه‌ها به سقف متصل مي‌نمايند. بر حسب اينكه ورقهاي آردواز به ترتيب 60×30 سانتيمتر و يا 30×20 سانتيمتر باشد، چهارتراشهاي كوچكتري به ابعاد حدود 4 سانتيمتر عرض و 3 سانتيمتر ارتفاع را در فواصل 20 و 10 سانتيمتر، عمود بر چهارتراشهاي قبلي روي آنها قرار داده و با ميخ مي‌كوبند. پس از اينكه زيرسازي از هر لحاظ آماده شد، ورقهاي آردواز را با رعايت همپوشاني لازم نصب مي‌نمايند، براي نصب هر ورق يك عدد كرامپون[5] مسي و 2 عدد ميخ به عنوان عامل اتصال مورد نياز است.

2- همپوشاني

همپوشاني طولي اين ورقها، طول ورق و همپوشاني عرضي، عرض آن مي‌باشد، به قسمي كه سطح مفيد هر ورق برابر سطح آن ورق بوده و سطح كل ورقهاي نصب شده، معادل سه برابر سطح پوشش مي‌باشد.

3- شيب سقفهاي داراي پوشش آردواز

پ: پوشش با ورقهاي توسكانا

ابعاد ورقهاي توسكانا 5/39× 6/63 سانتيمتر مي‌باشد. براي ديد خوب و سهولت تخليه برف و باران، شيب سقف نبايد كمتر از (30%) باشد. زيرسازي اين ورقها شبيه زيرسازي آردواز مي‌باشد. چهارتراشهاي مورد مصرف، بايد از نوع چوب نراد خارجي (روسي يا مشابه) انتخاب گردد. فاصله چهارتراشهاي اصلي برابر حدود فاصله چهارتراشهاي نظير در مورد ورقهاي آردواز بوده، ولي فاصله چهارتراشهاي فرعي برابر 36 سانتيمتر مي‌باشد. براي هر مترمربع پوشش، 56/4 عدد توسكانا مورد نياز است و براي بستن ورقهاي ياد شده، پيچ 11 سانتيمتري و براي بستن تيزه آن، پيچ 13 سانتيمتري به كار برده مي‌شود.

14-3-2-2 پوشش سقفهاي شيبدار با ورقهاي آلومينيوم

ورقهاي آلومينيوم ممكن است داراي موج سينوسي يا ذوزنقه‌اي باشند، ميزان همپوشاني آنها در جهت موج در مورد ورقهاي سينوسي، 5/1 موج و در مورد ورقهاي ذوزنقه‌اي يك موج مي‌باشد. در جهت عمود بر موج نيز مقدار همپوشاني بسته به شيب سقف، 15 تا 20 سانتيمتر است. اين ورقها را بايد با توجه به نقشه‌هاي اجرايي و يا توصيه‌هاي كارخانه سازنده و با به كارگيري اتصالات مناسب نصب نمود. قطر سوراخ عبور گيره، بايد اندكي بزرگتر از قطر گيره باشد تا از لحاظ انبساط و انقباض مشكلي پيش نيايد. گيره‌ها بايد در رأس موجها بسته شوند.

14-3-2-3 پوشش سقفهاي شيبدار با ورقهاي فولادي گالوانيزه

متداول‌ترين ورقهاي فولادي گالوانيزه ورقهاي موجدار و ورقهاي صاف (بدون موج) مي‌باشند. اين ورقها را اصطلاحاً آهن سفيد نيز مي‌نامند.

الف: پوشش با ورقهاي موجدار

ورقهاي موجدار گالوانيزه را مستقيماً نبايد در روي پرلينها قرار داد، اگر در نقشه‌هاي اجرايي براي سقف عايق حرارتي و يا قشر مياني ديگري پيش‌بيني نشده باشد، در اين صورت بايد بين ورق و پرلين در محل گيره‌ها واشر سربي و يا نئوپرين[6] قرار داد. ورقهاي ياد شده طوري روي هم قرار مي‌گيرند كه در جهت موج و راستاي عمود بر آن، همپوشاني لازم را داشته باشند. بنابراين، اين ورقها نيز مانند ورقهاي آزبست و سيمان موجدار، داراي دو نوع همپوشاني هستند: همپوشاني در جهت موج و همپوشاني در جهت عمود بر موج.

1- همپوشاني در جهت موج

همپوشاني در جهت موج برابر يك، يك و نيم و يا دو موج مي‌باشد. بدين ترتيب كه در محلهاي سرپوشيده محفوظ، برابر يك موج و در مناطق نسبتاً آرام، موج و در نقاطي كه داراي شرايط جوي شديد و غير عادي باشند، مقدار همپوشاني برابر 2 موج مي‌باشد.

2- همپوشاني در جهت عمود بر موج

اين همپوشاني تابع عوامل جوي و شيب سقف است. حداقل همپوشاني برابر ده و حداكثر آن معادل 25 سانتيمتر است. چنانچه اين ورقها براي پوشش ديوارهاي عمودي به كار برده شوند، حداقل روي هم افتادگي 10 سانتيمتر است، اگر شيب سقف بيش از (36%) باشد، همپوشاني 15 سانتيمتر است. هرگاه شيب سقف كمتر از (36%) باشد، مقدار همپوشاني بين 20 تا 25 سانتيمتر خواهد بود. در اين حالت مصرف خمير آب‌بند ضروري است.

3- پي گيره‌ها و وسايل نصب

در اينجا نيز مي‌توان از گيره‌هاي مشابه گيره‌هاي سقف آزبست و سيمان همراه با واشرهاي مربوط استفاده كرد. در مورد اين ورقها به ويژه اگر مقطع لايه‌ها از نوع باشند، مي‌توان از پيچ خودكار استفاده نمود. در اين حالت ارجح است ترتيبي داده شود كه پيچها پس از عبور از بال بالايي لاپه از داخل يك قطعه چوب به ضخامت حدود 5 سانتيمتر عبور نمايند، عرض چوب مورد نظر برابر فاصله داخل به داخل لبه برگشته تا جان پروفيل مي‌باشد. فاصله گيره‌ها براي وصل ورقها به لاپه‌ها از يكديگر، نبايد از 40 سانتيمتر تجاوز نمايد. گيره‌ها بايد در رأس موجها نصب گردند. علاوه بر گيره‌هاي فوق، در جهت عمود بر پرلين نيز بايد ورقها را در هر 45 سانتيمتر، لااقل توسط پرچ[7]، پيچ خودكار و يا اتصال مطمئن ديگري به هم متصل نمود.

4- متعلقات

ضخامت متعلقات اين ورقها مانند تيزه و نظاير آن، بايد با ورق اصلي يكي بوده و در نصب آنها نهايت دقت مبذول گردد.

ب: پوشش با ورقهاي صاف گالوانيزه

اين ورقها معمولاً روي خرپاهاي چوبي نصب مي‌شوند. ورقها را بايد با ميخ روي خرپاي چوبي كوبيد و در محل ميخها با خمير آب‌بند از نفوذ آب جلوگيري به عمل آورد. فاصله ميخها بايد حداكثر 40 سانتيمتر باشد. ورقهاي صاف را در امتداد لاپه‌ها، 4 پيچه و در امتداد عمود بر آن (در امتداد شيب) به صورت دو پيچه به يكديگر متصل مي‌كنند.

14-3-2-4 پوشش با قطعات سفالي

شيب اين سقفها معمولاً حدود (45%) است. سفالها مي‌توانند لعابدار يا بدون لعاب باشند. سفال بدون لعاب براي مناطق باراني مصرف مي‌شود، ولي در مناطق برفي سفال بايد لعاب داشته باشد، زيرا در اين مناطق سفال بدون لعاب در اثر جذب رطوبت هنگام سرد شدن هوا يخ زده و ترك مي‌خورد. سفالها داراي اشكال گوناگون مي‌باشند، زيرسازي اين سقفها شبيه سقفهاي آردواز است، ولي از آنجا كه وزن سفالها از آردواز بيشتر است، فاصله چهارتراشهاي فرعي را كه اصطلاحاً به آنها تركه مي‌گويند، بايد در هر مورد محاسبه نمود. سفالها به اشكال گوناگون ساخته مي‌شوند و معروف‌ترين آنها سفال نيم دايره (سنتي ايران) و سفال مكانيكي است كه هر كدام مطابق نقشه‌هاي اجرايي نصب مي‌شوند.

14-3-2-5 پوشش با ورقهاي پلاستيكي شفاف

در مورد نصب اين ورقها رعايت نكات زير ضروري است:

الف: فاصله لاپه‌ها معمولاً بين 55 تا 65 سانتيمتر است، مگر اينكه دستگاه نظارت با توجه به ضخامت و خواص مكانيكي ورقها اين فاصله را كم يا زياد نمايد.

ب: طول همپوشاني در جهت شيب بين 10 تا 18 و معمولاً برابر 15 سانتيمتر مي‌باشد.

پ: ميزان همپوشاني در جهت موج بين يك يا دو موج متغير است، به اين معني كه هر قدر طول سراشيبي كمتر و شيب بيشتر باشد، طول همپوشاني كمتر خواهد بود.

ت: ورقها را مي‌توان با اره آهن‌بر يا اره چوب‌بري بريد، ولي براي قطع ورقهاي منحني بهتر است از اره مويي (اره كمان) استفاده نمود.

ث: نصب اين ورقها با استفاده از پيچ خودكار (در مورد زيرسازي آهني) و يا زدن ميخ (در مورد زيرسازي چوبي) انجام مي‌گيرد، به هر حال در هر مورد بايد در زير سرپيچ و يا ميخ از واشر مناسب استفاده شود.

ج: براي سوراخ كردن ورقها مي‌توان از مته دستي يا برقي استفاده نمود، ولي قطر سوراخها بايد اندكي بزرگتر از قطر ميخ يا پيچ باشد تا قابليت جابه‌جايي در انبساط و انقباض، هنگام تغيير درجه حرارت هوا وجود داشته باشد.

چ: در نقاطي كه بايد ورقهاي شفاف خم شوند، حداقل شعاع خم برابر 2 متر خواهد بود.

14-3-2-6 پوشش سقفهاي شيبدار با ساير مصالح

در مورد ساير مصالح كه كمتر متداول هستند، عمليات اجرايي مطابق مشخصات فني خصوصي صورت خواهد گرفت.

 

http://www.fashion000.blogfa.com/post-23.aspx